Działaniu musi towarzyszyć refleksja / namysł nad działaniem

Kompetencje kognitariuszy    © dr inż. Mariusz Kąkolewicz

Schematy i struktury poznawcze.

• Najczęściej zakłada się, że jednostki reprezentacji wiedzy (pojęcia, kategorie, informacje) zapamiętywane są w postaci schematów (F.Bartlett 1932, J.Piaget 1952), tworzących struktury poznawcze.
• Konstrukty zbliżone do schematów występują także w teoriach: G.Millera (1956), D.Ausubela (1963), R. Schanka i R.Abelsona (1977), Newella (1990).

Współczesne koncepcje edukacyjne

• poznawcza koncepcja człowieka (J. Kozielecki)
• teoria konstruktów osobistych – teoria osobowości (G.A. Kelly)
• konstruktywizm edukacyjny (J. Dewey, J. Piaget, L. Wygotski, J. Bruner ...)
• situated learning (J. Lave, E. Wagner)
• koncepcja qualiów w edukacji (M. Kąkolewicz)

Społeczeństwo informacyjne   =    Społeczeństwo kognitariuszy

• Kognitariusze - ludzie zajmujący się tworzeniem, przechowywaniem, wykorzystywaniem i upowszechnianiem informacji i wiedzy ( J.Kozielecki - Koniec wieku nieodpowiedzialności)
• Celem edukacji jest stworzenie możliwości rozwoju człowieka - sprawcy

Wizja  człowieka - sprawcy

• wiedza proceduralna zamiast deklaratywnej, umiejętność konstruowania i korzystania z wiedzy, metoda – refleksja nad działaniem;
• ciekawość poznawcza, umiejętność samodzielnego uczenia się (learning to learn);
• odkrywanie i rozwiązywanie twórczych problemów, metody poznawania bezpośredniego;
• wartości moralne; poszanowanie godności innych, odpowiedzialność, tolerancja; uczenie się dokonywania wyborów moralnych;

Kompetencja

• Kompetencja - zdolność do wykonywania zadań na określonym poziomie, będąca kompozycją (syntezą) wiedzy, umiejętności i postawy
• Kompetencja - zdolność i gotowość do wykonywania zadań na określonym poziomie (Jenkins 1991)
• Kompetencja - wyuczalna umiejętność robienia rzeczy dobrze, rozwinięte sprawności niezbędne do radzenia sobie z problemami (Fontana 1992)
• Kompetencja jest to uświadamiana przez osobę taka jej sprawność, która jest ujawniana w określonych warunkach (czasie, liczbie, tempie, miejscu itp.) podczas świadomego wykonywania zadania
• Kompetencja podmiotu jest to jego szczególna właściwość, wyrażająca się w demonstrowaniu na wyznaczonym przez społeczne standardy poziomie, umiejętność adekwatnego zachowania się, w świadomości potrzeby i konsekwencji takiego właśnie zachowania oraz przyjmowanie odpowiedzialności za nie.
• Pojęcie kompetencji ma szerszy zakres znaczeniowy niż sprawności i zwykle jest pojmowane jako harmonijna kompozycja:
  • wiedzy,
  • sprawności,
  • rozumienia,
  • pragnienia

Kompetencje kluczowe

• Uczenie się
• Poszukiwanie
• Myślenie
• Komunikowanie
• Działanie
• Współpraca
• Doskonalenie się

Uczenie się we współpracy

• Najbardziej efektywne uczenie się ma miejsce wtedy, gdy wynika z aktywności podejmowanej wspólnie z innymi osobami - dorosłymi lub rówieśnikami i polega na dzieleniu się kulturą.
• Uczenie się to nie tyle indywidualny wysiłek skierowany na uznanie wiedzy za własną, ile dokonywanie tego we wspólnocie z innymi, tymi którzy podzielają z uczniem jego przynależność do kultury.

Co trzeba zmienić i wprowadzić?

• Zmienić myślenie o edukacji: zamiast „nauczania” uczenie się i rozbudzania ciekawości poznawczej poprzez MENTORING edukacyjny;
• Wspierać uczenie się przez działanie, a dokładniej refleksję nad własnym działaniem;
• Zorganizować sieć pracowni aktywnego uczenia się: laboratoriów, pracowni technicznych i ośrodków uczenia się w „okolicznościach przyrody”,
• Opracować i wyposażyć zabytki architektury i muzea w karty pracy z zadaniami dla odwiedzających, które ukierunkują uczenie się w takich miejscach;
• Utworzyć sieć MENTORÓW zainteresowanych wspomaganiem innych w konstruowaniu wiedzy.

Znaczenie komunikowania

• Uczniowie poprzez konwersację zwiększają stopniowo swą kontrolę nad gramatycznymi strukturami języka mówionego i powiększają zasoby słownictwa ... ,
• … a prowadząc monologi wewnętrzne - rozwijają zdolności do skrótowego, schematycznego i co najważniejsze osobistego ... przetwarzania doświadczeń zewnętrznych.

Znaczenie refleksji

• Refleksyjność odnosimy nie tylko do stymulowania procesów poznawczych. Ma ona również podstawowe znaczenie w budowaniu tożsamości jednostki i jej relacji z innymi.
• Refleksyjność jest czynnikiem aktu świadomości podczas uczenia się przez doświadczanie; jest związana z namysłem nad doświadczaniem, bodźcami zewnętrznymi i/ lub wewnętrznymi (myślami i skojarzeniami). Kluczowym jest uświadamianie sobie i interpretacja znaczeń bodźców percepcyjnych odbieranych poprzez qualia.

Model sfer refleksji  (także w książce: Mariusz Kąkolewicz, Uczenie się jako konstruowanie wiedzy, WN UAM, 2011, Poznań, w wersji: e-book na https://terazrozumiem.pl

Ostatnie teksty:

Mariusz Kąkolewicz

i-mentor, założyciel: TERAZ ROZUMIEM - wspieranie edukacji

Zapraszam do podzielenia się uwagami do artykułu.

Napisz także jeśli masz pytania lub coś trzeba dopowiedzieć albo wyjaśnić. Skorzystaj z linku poniżej.

tel.: 505 377 726     e-mail: kontakt@terazrozumiem.pl

NOTA PRAWNA: Zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt 1 b) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych (z 4 lutego 1994 r, z późn. zmianami) zastrzegam, że wszystkie materiały zamieszczone na terazrozumiem.pl są objęte prawami autorskimi, a ich dalsze rozpowszechnianie bez mojej zgody jest zabronione