Korepetycje z i-Mentorem. Edukacja domowa

DYSKUSJA jako metoda dydaktyczna

Dyskusja, w odróżnieniu od innych metod, wymaga pewnego przygotowania uczestników do udziału. Trzeba im przedstawić tematykę oraz zakres dyskusji. Jeśli dyskusja ma się odbyć w późniejszym terminie to trzeba nie tylko podać termin, ale także zaproponować przygotowanie informacji oraz materiałów odpowiednich do tematyki. Jeśli temat, na który chcemy przeprowadzić dyskusję, jest obszerny lub złożony to warto wyodrębnić bardziej szczegółowe zagadnienia i podzielić uczestników na podgrupy, z których każda przygotuje się do poruszenia zagadnień szczegółowych.
Poprzez metodę dyskusji możemy wprowadzać nowe zagadnienia, ale jej podstawowym celem może być także kształtowanie społecznie ważnej umiejętności dyskutowania jako metody dochodzenia do uwspólnionego rozumienia lub grupowego rozwiązywania problemu.

Istotą dyskusji jest dzielenie się informacjami i ich interpretacjami postrzeganymi z różnych, niekiedy nawet przeciwstawnych, perspektyw oraz konfrontowanie opinii na ich temat. Uczestnicy dyskusji mają okazję do poznania nowych dla siebie pojęć i treści, zagłębienia się w często niedostrzeganą wcześniej złożoność tematu lub problemu. Mają także szansę na zweryfikowanie własnych przekonań lub przekonania innych do swoich racji. W dyskusji nie chodzi jednak o to by „ją wygrać”, ale o to by zgłębić zagadnienie. Dyskusja to nie kłótnia.

Dyskutowanie jest ważną umiejętnością, wymagającą korzystania w wiedzy, służącą osiąganiu ważnych poznawczo celów i rozwiązywaniu istotnych problemów intelektualnych lub społecznych. Dyskusja może służyć poszukiwaniu i/lub wybieraniu rozwiązań problemów oraz drogi postępowania pomimo różnic w poglądach i odmienności celów. Poprzez udział w dyskusjach można także zdobywać autorytet i/lub pozycję lidera grupy.

Uczestnicy dyskusji powinni dysponować możliwie bogatą wiedzą z zakresu stanowiącego przedmiot dyskusji. Jest także dyskusja najważniejszą metodą dzielenia się wiedzą w grupie, gdy uczestnicy różnią się wiedza i kiedy różnią się poglądami co do wartości swojej wiedzy oraz sposobów i celów jej wykorzystania.

Wykorzystywanie metody dyskusji może napotykać na trudności na poziomie szkoły podstawowej. Możemy ją wykorzystywać, gdy jesteśmy przekonani, że uczestnicy dyskusji (uczący się) dysponują wystarczającym poziomem wiedzy oraz wysokim poziomem aktywności intelektualnej oraz gdy jesteśmy przekonani, że wiedza i doświadczenie życiowe uczących się pozwoli odnieś ogólne zasady do konkretnych sytuacji.

Dyskusję jako metodę dydaktyczną zaliczamy do metod aktywizujących (stanowiących podgrupę metod problemowych).
Można wyróżnić kilka odmian dyskusji:
•   dyskusja związana z wykładem,
•   dyskusja okrągłego stołu,
•   dyskusja w podgrupach,
•   „burza mózgów" - giełda pomysłów,
•   dyskusja panelowa (dyskusja obserwowana),
•   dyskusja konferencyjna,
•   dyskusja plakatowa (metaplan).

Dyskusja może być wykorzystywana w różnych sytuacjach dydaktycznych do osiągania różnych celów dydaktycznych (efektów uczenia się). Jej główną zaletą, przy wysokiej aktywności intelektualnej uczestników angażujących się w wymianę poglądów, jest wielostronne naświetlenie stanowisk i opinii odnoszących się do rozważanego problemu.

Dyskusja umożliwia także weryfikowanie i doskonalenie poprawności myślenia oraz ścisłości wyrażania własnych sądów. Celem dyskusji powinno być jest rozszerzenie i pogłębienie wiadomości uczących się na określony temat oraz utrwalenie i ewentualna autokorekta ich wiedzy. Poprzez dyskusję uczymy się spokojnej oceny argumentów partnera o odmiennych poglądach oraz wykorzystywania własnej wiedzy w formułowaniu kontrargumentów.
Osobiste i emocjonalne zaangażowanie uczestników dyskusji warunkuje, wyniesienie z dyskusji korzyści edukacyjnych poprzez weryfikację własnych poglądów i/lub zdobycie nowej wiedzy.

Prawidłowy przebieg dyskusji i jej skuteczność jako metody uczenia się zależy od różnorodnych czynników, z których najistotniejszymi są:
•   umiejętność formułowania problematyki dyskusji,
•   stopień przygotowania uczestników dyskusji,
•   sprawność przebiegu i atmosfera dyskusji,
•   umiejętność jej prowadzenia oraz podsumowania i wyciagania wnioskow.

Jak przygotować zajęcia prowadzone metodą dyskusji?

Czego to przygotowanie dotyczy i jakie powinny wystapić etapy w takim przygotowaniu?

Poglądy na określony temat mogą wymieniać tylko ci, którzy mają coś do powiedzenia. Podstawę do przygotowania dyskusji może być: materiał z wykładu, film, lektura, lub np. wyniki obserwacji.
Sprawność przebiegu dyskusji zależeć będzie od odpowiedniego wyboru lidera kierującego dyskusją (może nim być „naturalny lider” grupy lub nauczyciel) oraz zachowanie właściwej atmosfery. Ważne jest, aby dyskusja nie wzbudziła nadmiernych emocji i nie przerodziła się w otwarty spór, ale także aby nie została zdominowana przez jednego z uczestników i nie przerodziła się w jego monolog.

Ważne jest nie tylko umiejętne kierowanie przebiegiem dyskusji, ale także podsumowanie jej przebiegu z podkreśleniem uzyskanych wniosków.

Możemy wyróżnić się następujące etapy procesu przygotowania i przeprowadzenia dyskusji:

I PRZYGOTOWANIE MATERIAŁU NAUCZANIA

Ustalenie celu dyskusji czyli tego czemu dyskusja ma posłużyć. Może to być:
•   rozwiązanie problemu,
•   zgłębienie treści tematu,
•   uzgodnienie stanowiska – uzyskanie kompromisu,
•   wybór jednego stanowiska ze względu na opracowane przez uczestników dyskusji kryterium wyboru (kryterium może podać również nauczyciel).

Wybór tematu dyskusji i określenie jej rezultatów (tzn. określenie wiadomości, umiejętności i wartości mających wzbogacić wiedzę uczących się).
Przewidywanie stanowisk w dyskusji. Określenie, kto zabierze głos w dyskusji i jakie zajmie stanowisko prowadzący dyskusję. Przewidzieć, jakich stanowisk może zabraknąć, jak spowodować, żeby się pojawiły i co zrobić, aby w dyskusję zaangażowało się wielu uczących się.
Opracowanie roboczego scenariusza dyskusji. Zaprojektować, jak dyskusja powinna się układać, jakie wiadomości i stanowiska powinny się w niej pojawić. Rozważyć co powinno stanowić swoiste kierunkowskazy wytyczające pewne czynności czy sytuacje.
Umiejscowienie materiału dyskusji w obrębie większej całości. Ponieważ uczący się są w czasie dyskusji skupieni głównie na tych zagadnieniach lub aspektach, które stanowią przebieg dyskusji, trzeba umożliwić im (np. poprzez podkreślenie znaczenia niektórych stanowisk i/lub ukierunkowywanie dyskusji) interioryzację nowych zagadnień i rozbudowywanie ich struktury wiedzy czyli umożliwienie dostrzeżenia nowych relacji, zależności i związków pomiędzy zagadnieniami będącymi przedmiotem dyskusji.

II. KIEROWANIE PRZEBIEGIEM DYSKUSJI

Wprowadzenie do dyskusji. Ustalenie jej przedmiotu. Najlepiej zacząć od doprowadzenia uczących się do tego, by przypomnieli sobie te wiadomości, które będą potrzebne im w toku toczącej się dyskusji, zbadania, czy nie ma w tej wiedzy luk; jeśli są, to je uzupełnić, sprawdzić, czy uczący się prawidłowo rozumieją potrzebne im w dyskusji pojęcia. Następnie jednoznacznie określić przedmiot dyskusji i wyraźnie (w sposób zrozumiały dla uczących się) go sformułować.

Wzbudzanie dyskusji. Trudności z wywołaniem dyskusji należy rozumieć, że są sygnałem jakichś nieprawidłowości, np. zmęczenia uczących się, zdenerwowania, nieobecności najbardziej aktywnych, niepokoju przed sprawdzianem, który ma być na następnych zajęciach itd. Mogą również być przyczyny leżące po stronie nauczyciela, takie jak np.: uczący się nie wiedzą dokładnie, o czym dyskutować, nie są do dyskusji przygotowani, pytanie mające spowodować dyskusję jest zbyt łatwe lub zbyt trudne. W takich przypadkach sami podejmujemy próbę rozpoczęcia dyskusji, wciagając w nia stopniowo uczących się, tak by np. na pytanie mógł odpowiedzieć pojedynczymi zdaniami lub poprosić pierwszych uczniów do udzielenia odpowiedzi. Jeśli te zabiegi nie przyniosą oczekiwanego skutku, lepiej zrezygnować z dyskusji i poprowadzić zajęcia inną metodą.
Utrzymywanie kierunku dyskusji. Pamiętać o usuwaniu wątków drugorzędnych, usuwaniu skupienia się uczących na rzeczach nieistotnych, przypominać o kierunku, temacie i zadaniach dyskusji, a w razie potrzeby „uchylać" wypowiedzi spychające dyskusję na inne tory. Nie dopuszczać do wypowiedzi zbyt długich, zawierających zbyt wiele słów i informacji oraz wypowiedzi mętnych i powtórzyć własnymi słowami sens wypowiedzi uczącego się. Pamiętać jednak, żeby te nasze zabiegi nie gasiły tempa dyskusji, jej naturalności, nie zniechęcały uczących się i nie prowadziły do monologu oraz by nie narzucały uczącym się własnego zdania, jeśli nie jest ono niezbędne.
Kontrolowanie wychowawczych konsekwencji dyskusji. Należy pamiętać, że w dyskusji zawsze chętniej uczestniczą uczący się, którzy mają latwość wypowiedzi, większe obycie społeczne i lepiej znają materiał. Nieśmiali i gorzej przygotowani wolą milczeć. Dlatego trzeba pamiętać o zachowaniu równowagi i podejmowaniu próby czynnego włączania w tok dyskusji wszystkich uczących się. Dbać, aby dyskusja przebiegała w atmosferze spokoju i nie wywoływała napięć społecznych przy różnicy zdań. Pamiętać o potrzebie kształtowania tolerancji wobec cudzych poglądów i ćwiczenia w sztuce ich wymiany.
Nadzór nad formalną stroną dyskusji. Prowadzący musi kierować dyskusję, by uchronić jej przebieg od niekontrolowanej wymiany zdań, myśli czy wręcz kłótni. Udzielać głosu wszystkim, czuwać nad czasem wypowiedzi, dbać, aby z wygłaszanych myśli wynikały jakieś wnioski, żeby wypowiedź konczyła się puentą.
Zebranie rezultatów dyskusji. Dyskusja musi się zakończyć uświadomieniem sobie przez uczących się jej rezultatów w sferze materiału nauczania i w sferze samego procesu dyskutowania. Trzeba pamiętać, że dyskusja do czegoś prowadziła, ale była też procesem (złożoną umiejętnością), którego przebieg (wykonanie) należy poddać analizie; umiejętność oceniania własnych czynności jest znakomitym sposobem jej prowadzenia.

Metoda dyskusji

DYSKUSJA jako metoda dydaktyczna

Zadanie:

Twoje imię:
Twój e-mail:
Tu zamieść swoje zadanie i/lub opisz zagadnienie, które miałbym wyjaśnić: