Cykl Kolba
Modyfikacja [MK] cyklu Kolba
Cykl Kolba - model Kolba - uczenia się jako procesu refleksji
CYKL KOLBA
- uczenie się zachodzi wtedy, gdy zostaje uruchomiony proces refleksji
Cykl Kolba obejmuje cztery etapy:
1. Sytuacja uczenia się - może nią być każda sytuacja życiowa, sytuacja jest jednak jedynie szansą na uruchomienie procesu uczenia się.
2. Aby proces uczenia się mógł zostać "uruchomiony" konieczne jest świadome
zogniskowanie uwagi na dostrzeżonej sytuacji, obiekcie, zjawisku lub zagadnieniu. Uczący się musi dostrzec coś interesującego dla siebie jako szansę do nauczenia się czegoś nowego lub zmodyfikowania przedwiedzy. Musi zostać uruchomione myślenie - czyli refleksja nad tym co przykuło uwagę, nad tym co obserwuje, musi dostrzec nowy dla siebie problem poznawczy. To kolejny konieczny element cyklu.
3. W wyniku namysłu, czyli refleksji nad dostrzeżonym i mniej lub bardziej uświadomionym pytaniem - problemem poznawczym, uczący się korzystając z tego co już wie (przedwiedzy), szuka rozwiązania dostrzeżonego problemu, odpowiedzi na pojawiające się pytania, Formułuje hipotezę poznawczą, która jest próbą znalezienia najbardziej dla siebie prawdopodobnej odpowiedzi będącej rozwiązaniem dostrzeżonego problemu. Często rozważając zagadnienie dostrzega kilka różnych możliwych wariantów odpowiedzi i na kolejnym etapie - weryfikacji próbuje znaleźć właściwe rozwiązanie.
4. Na tym etapie cyklu refleksyjnego uczenia się następuje weryfikacja hipotez poznawczych sformułowanych na etapie 3. Weryfikacja następuje na drodze konfrontacji z wiedzą innych uczących się (ich hipotezami), weryfikacją w źródłach medialnych (książka, Internet, ...) albo na drodze empirycznej poprzez doświadczenie lub eksperyment.
Inicjacja procesu refleksyjnego uczenia się może nastąpić w jednej z czterech sfer refleksji: intrapersonalnej, medialnej, interpresonalnej lub ze światem zewnętrznym.
Wyjaśnienie czym są i jak następuje inicjacja uczenia się w każdej z czterech sfer refleksji w odrębnym artykule o modelu sfer refleksji.
W każdej ze sfer możliwe jest dostrzeżenie i uświadomienie sobie możliwości zadania sobie istotnego dla nas pytania - dostrzeżenia problemu. Każda bowiem sytuacja może nas sprowokować do refleksji czyli namysłu nad tym co zmysłowo odbieramy ze świata zewnętrznego lub co pojawić się może w naszej świadomości.
Modyfikacja i uzupełnienie [Mariusz Kąkolewicz] modelu uczenia się Kolba, jako procesu refleksji
Relacje w zmodyfikowanym modelu Kolba
- wiedza językowa wpływa na proces postrzegania – łatwiej dostrzegamy to co potrafimy nazwać (przekład intersemiotyczny – pomiędzy różnymi systemami językowymi, nazywamy i opisujemy sobie to co widzimy np. w parku lub na rysunku)
- wiedza o świecie determinuje postrzeganie (tworzenie hipotezy spostrzeżeniowej)
- tylko to co potrafię nazwać, czyli dokonać przekładu intersemiotycznego, który skutkuje ekonomią przetwarzania staje się przedmiotem refleksji (nazywamy i „opowiadamy” sobie to co widzimy na fotografii)
- refleksja odbywa się na bazie przedwiedzy (myśląc o czymś możemy odwoływać się tylko do tego co już wiemy)
- uogólnienie i konceptualizacja dokonuje się poprzez refleksję (namysł i konstruowanie hipotezy poznawczej, czyli tego jak rozumiem bieżące doświadczanie uczenia się) na bazie i poprzez konfrontację z przedwiedzą, która refleksję umożliwia (nie mogę rozumować na temat czegoś co wykracza poza strefę najbliższego rozwoju)
- wiedza i sprawność językowa jest warunkiem formułowania uogólnień i hipotez poznawczych (w języku naturalnym lub językach innych mediów, np. poprzez rysunek, itp.)
- i 8. w wyniku weryfikowania hipotez (koncepcji) poznawczych pod wpływem refleksji nad nowymi informacjami modyfikacji ulega zarówno wiedza o świecie (staje się nowym stanem przedwiedzy) jak i wiedza językowa
Znaczenie refleksji w procesie uczenia się
Uwrażliwienie się na refleksję nad odbieranymi bodźcami zmysłowymi, własnymi myślami lub emocjami jest podstawą czy wręcz warunkuje uczenie się, który będzie dla podmiotu ciekawy, który będzie budził pozytywne emocje i w konsekwencji będzie dawał radość i skutkował trwałą wiedzą. Richard Feynman - wybitny fizyk, noblista i bardzo ciekawy człowiek swoją fascynację uczeniem się dzieli się z nami w książce „Przyjemność poznawania”.
Pierwszy etap cyklu uczenia się należałoby uznać za najważniejsze ponieważ to w tym miejscu się on zaczyna. Najdłuższy nawet marsz wymaga bowiem zrobienia pierwszego kroku. Pierwszy krok wymaga koncentracji uwagi i jest on niezbędny do zainicjowania podmiotowego rzeczywistego uczenia się - marszu na drodze konstruowania własnej wiedzy. To na tym etapie uruchamiamy naszą ciekawość poznawczą, która pozwala nam cieszyć się poznawaniem które daje radość.
Dostrzeżenie i zachwycenie się sytuacją zewnętrzną lub uświadomienie sobie własnej inspirującej myśli lub przeżywanych emocji pozwala na wyzwolenie radości i satysfakcji z przechodzenia na kolejne etapy cyklu uczenia się. Jest taka anegdota że na spotkaniu gwiazdkowym dla dzieci aktorów które prowadził Kazimierz Rudzki rozpoczął on swoje wystąpienie zapewne trochę stremowany obecnością dzieci i znakomitych koleżanek i kolegów od podzielenia się swoim zakłopotaniem z widownią formułując pytanie drogie dzieci właściwie nie wiem od czego zacząć i na te słowa siedzący na widowni młodziutki przyszły kabarecista Stefan Friedman odpowiedział "od początku".
Anegdotę tę można więc sprowadzić do tego, że jeśli nie wiemy od czego zacząć uczenie się jest tylko jedna logiczna odpowiedź od początku czyli w cyklu uczenia się musimy rozpocząć od dostrzeżenia, że określona sytuacja może być pretekstem, może być stymulatorem do uruchomia procesu refleksji nad zaobserwowaną sytuacją, własną myślą lub przeżywaną emocją.
W szkole ten etap jest właściwie praktycznie pomijany (co samo w sobie można uznać za dowód na to iż w szkole proces uczenia się nie zachodzi). W szkole ten etap jest zastępowany przez podanie uczącym się zagadnienia przez nauczyciela a głębiej przez zagadnienie ujęte w programie nauczania.
O ile samodzielna samodzielnie dostrzeżenie i inspiracji do uczenia się uruchamia motywację wewnętrzna do przejścia do kolejnych kroków, to w sytuacji szkolnej konieczne jest poddanie się ucznia motywacji zewnętrznej, wynikającej z konieczności nauczenia się czegoś, co będzie miało być wykorzystane później na sprawdzianie teście trzy odpowiedzi przy tablicy. Motywacja zewnętrzna rzadko kiedy prowadzić będzie do rzeczywistego i trwałego wbudowania nowej wiedzy w osobiste (podmiotowe) schematy poznawcze i struktury wiedzy.
Zamiast uczącym się podmiotem stajemy się zewnętrznie nauczanym przedmiotem którego parametry wiedzy będzie chciała później zmierzyć szkoła za pomocą testów.
Zogniskowanie uwagi na qualiach: wewnętrznych, medialnych, interpersonalnych lub bezpośrednich ze świata zewnętrznych zjawisk i obiektów czyli Qualiach w jednej z czterech możliwych sfer refleksji. Model sfer refleksji objaśniony jest w osobnym artykule.
Dostrzeżenie problemu
Odczuwany i przeżywany czyli uświadamiany sobie poprzez qualia świat możemy podzielić na wewnętrzny i zewnętrzny wobec samego siebie. Nasza świadomość konstytuowana przez qualia, jest dostępna tylko nam. Nikomu innemu. Innym możemy ją jedynie w uproszczony sposób komunikować poprzez język naturalny (opisać; werbalnie lub tekstem) albo poprzez język innych mediów takich jak: rysunek, fotografia, muzyka, film, czy wreszcie interaktywne hipermedia: hipertekst, AR, VR, MR.
Nasz świat wewnętrzny uświadamiamy sobie poprzez qualia naszych: myśli, emocji, pragnień, albo wewnętrznych odczuć płynących z naszego ciała np. bólu, swędzenia, cierpnięcia, itp., ale także snów, które przeżywamy w fazie REM i możemy je pamiętać po przebudzeniu.
Świat zewnętrzny wobec podmiotu obejmuje wszystko to czego doświadczamy czyli uświadamiamy sobie określenie doświadczenie poprzez qualia. Świadomość doświadczania jest tutaj niezwykle istotna, bowiem wymaga ona koncentracji naszej uwagi na określonych bodźcach zmysłowych.
Bez koncentracji uwagi nie ma świadomości odbieranych bodźców zmysłowych. Gdy śpimy, a ktoś nas dotknie nie wiemy tego (nie mamy świadomości bycia dotykanym), jeśli siedzimy w kawiarni, to do naszych uszu docierają dźwięki rozmowy toczącej się przy stoliku obok, ale nie koncentrując na niej uwagi, nie wiemy, nie mamy świadomości o czym mówią.
W doświadczaniu świata zewnętrznego możemy wyróżnić trzy obszary związane z qualiami uruchamiającymi refleksję nad odbieranymi komunikatami medialnymi (medialnymi reprezentacjami realnego świata) oraz realnym światem zewnętrznym wokół nas obejmującym innych ludzi z którymi możemy wejść w inspirującą uczenie się interakcję oraz świat (niemedialnych) zewnętrznych realnych obiektów i zjawisk.
W doświadczeniu medialnym możemy wyróżnić qualia medialne komunikatów utrwalonych w różnorakiej formie na różnych nośnikach i dostępnych za pośrednictwem różnych zmysłów. Możemy być świadomi treści książki np. czytając książkę papierową lub w formie e-booka albo słuchając audiobooka. Możemy oglądać rysunki lub fotografię albo film: czarno-biały, kolorowy, 3D, na ekranie smartfona lub w kinie. Możemy czytać hipertekstową Wikipedię lub serwis internetowy, możemy grać w interaktywną grę symulacyjną, lub wirtualnie prowadzić samochód (korzystając z interfejsu kierownicy i pedałów) lub pilotować przy stoliku samolot sterując nim za pomocą wolanta. Możemy dzięki goglom VR uczestniczyć w pojedynku bokserskim lub w średniowiecznej bitwie, albo zwiedzać Luwr.
W tym obszarze interakcji jesteśmy sam na sam z komunikatem medialnym, którą to relację uświadamiamy sobie poprzez qualia medialne komunikatu.
Ostatnie teksty:
i-mentor oraz założyciel: TERAZ ROZUMIEM - wspieranie edukacji
Zapraszam do podzielenia się uwagami do artykuły. Napisz także jeśli masz pytania lub coś trzeba dopowiedzieć albo wyjaśnić. Skorzystaj z linku poniżej.
tel.: 505 377 726 e-mail: kontakt@terazrozumiem.pl
NOTA PRAWNA: Zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt 1 b) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych (z 4 lutego 1994 r, z późn. zmianami) zastrzegam, że wszystkie materiały zamieszczone na terazrozumiem.pl są objęte prawami autorskimi, a ich dalsze rozpowszechnianie bez mojej zgody jest zabronione