Wydanie z 1976 r.                        nowe tłumaczenie, wydanie z 2011 r.

Społeczeństwo bez szkoły – cytaty z książki Ivana Illicha z wydania I 1976   

(wybór - Mariusz Kąkolewicz)

Krytyka szkoły  wg Ivana Illicha

Instytucjonalizacja zdejmuje z jednostek ciężar odpowiedzialności za ich własne życie i za stosunki z innymi ludźmi.

Powstaje i upowszechnia się świadomość, że wszystko co ważne będzie pomyślnie załatwione przez odpowiednie instytucje.

Program Illicha (życia we wspólnocie) oznacza wyzwolenie człowieka m.in. z więzów instytucjonalizacji, która odebrała mu wolność i odpowiedzialność, z werbalizmu i indoktrynacji szkolnej, która zniszczyła ciekawość świata i potrzeby twórcze ...

Zainteresowania i potrzeby młodej generacji kształtują się bezpośrednio w życiu, w którym dzieją się polityczne zdarzenia i społeczne przemiany, ... działają środki masowej informacji, a także teatry i kina, muzea i domy kultury, w życiu w którym możliwe staje się uczestnictwo różnego rodzaju.

Co nam dają szkoły?

• Szkolą ucznia by mylił nauczanie z nauką, przechodzenie z klasy do klasy z wykształceniem, dyplom z fachowością, łatwość wypowiadania się ze zdolnością do powiedzenia czegoś nowego.
• Awans społeczny zależy nie od rzetelnej wiedzy, lecz od sposobu w jaki się ją rzekomo zdobyło.
• Samo istnienie szkoły zniechęca i odbiera nam zdolność do pokierowania własną nauką.
• Większość ludzi uważa niedociągnięcia szkoły za dowód, że nauczanie jest zadaniem bardzo kosztownym, bardzo złożonym, zawsze tajemniczym i niejednokrotnie wręcz niewykonalnym.
• Złudzeniem, na którym opiera się system szkolny, jest przekonanie, że większość zdobytych umiejętności stanowi rezultat nauczania.

Ogół ludzi jednak przyswaja sobie prawie całą wiedzę poza szkołą, w szkole zaś czyni to tylko o tyle, o ile staje się ona miejscem przymusowego pobytu przez coraz dłuższy okres życia.

Prawo każdego człowieka do dzielenia się własnymi umiejętnościami zdobyli sobie dotąd dyplomowani nauczyciele.

Padamy ofiarą wspólnego złudzenia, że potrafimy odróżnić, co jest niezbędnym wykształceniem dla innych, a co nim nie jest.

Proces wykształcenia przestaje mieć cokolwiek wspólnego z rzeczywistością, rzeczywistość przestaje być źródłem wykształcenia.

Proces kształcenia zyska na zniesieniu szkół, chociaż dla licznych nauczycieli ten postulat może się wydać zdradą w obliczu walki z ciemnotą. Ale właśnie światłość dławi się dzisiaj w szkołach.

„Odszkolnienie” oświaty zależy od dobrej woli ludzi wychowanych przez szkoły.

Program szkolny nie może służyć za wykręt, jeśli idzie o podjęcie tego zadania.

Pedagog – który powinien być przewodnikiem, a nie narzucać swojej wiedzy innym – dba o to, by ułatwić spotkanie odpowiednim partnerom, tak dobranym, aby mogli razem się uczyć.

Twórcza, odkrywcza nauka wymaga zetknięcia się ludzi na tym samym poziomie, równocześnie zaintrygowanych tymi samymi problemami.

Uczniowie uczą się najwięcej, gdy uczą się wbrew nauczycielom.

Żyć uczymy się poza szkołą. Uczymy się myśleć, kochać bawić, przeklinać, politykować i pracować bez udziału nauczyciela.

Wydaje się, że nauczyciele niekiedy utrudniają opanowanie przedmiotów szkolnych.

Wolne wykształcenia należy oderwać od przymusowej obecności. Zarówno nabywanie umiejętności jak kształcenie postaw twórczych, mogą korzystać z pomocy instytucjonalnej, ale nie należy zapominać, że są to dwa aspekty kształcenia w istocie swej różne, a często wręcz przeciwstawne.

W 1970 roku Illich „przewidział” możliwości Internetu takie jak: fora dyskusyjne i portale społecznościowe – pisząc:  

Odmiennym wariantem szkoły byłaby ogólnie dostępna sieć łączności kulturalnej, która pozwoliłaby każdemu interesującemu się danym problemem wejść w kontakt z innymi osobami o tych samych zainteresowaniach.

Pozostawia ona partnerom inicjatywę co do czasu, miejsca i przebiegu spotkania, pozwala na wzajemne poznanie na podstawie wspólnej chęci jakiegoś konkretnego odkrycia czy dyskusji nad jakąś wypowiedzią.

Ostatnie teksty:

Mariusz Kąkolewicz

mentor i założyciel: TERAZ ROZUMIEM - wspieranie edukacji

Zapraszam do podzielenia się uwagami do artykuły. Napisz także jeśli masz pytania lub coś trzeba dopowiedzieć albo wyjaśnić. Skorzystaj z linku poniżej.

tel.: 505 377 726     e-mail: kontakt@terazrozumiem.pl

NOTA PRAWNA: Zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt 1 b) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych (z 4 lutego 1994 r, z późn. zmianami) zastrzegam, że wszystkie materiały zamieszczone na terazrozumiem.pl są objęte prawami autorskimi, a ich dalsze rozpowszechnianie bez mojej zgody jest zabronione